Vücudumuzun diğer organlarında olduğu gibi, testisler de travmaya, hastalıklara ve çevresel faktörlere oldukça hassastırlar. Skrotum denilen ince duvarlı bir kese içerisinde bulunması nedeniyle dışarıdan vurma ya da çarpma durumunda kolaylıkla zarar görebilir. İdrar kanalıyla ortak bir yoldan dışarıya açıldığı için de buradan mikropların girmesine açıktır. Özellikle korunmasız ilişkilerde gonore ya da diğer adıyla bel soğukluğu gelişerek sperm kanallarında tıkanıklığa yol açabilir. Bunların dışında testisler için bir diğer risk ise içinde bulunduğumuz ortamdaki toksik maddelerden, zehirli gazlardan, kirli havadan ve elektromanyetik dalgalardan gelecek zararlardır. Çünkü spermler tesisin içinde korunaklı bir ortamda üretildikten sonra yaklaşık 5 metre uzunluğunda, epididim dediğimiz çok ince bir kanaldan geçerek dışarı atılır. Dışarı atılana kadar da 10 gün geçer. İşte bu sürede dış ortam ile yakın temas halinde kalması sebebiyle kolaylıkla hasarlanabilir.
Testislerin iki fonksiyonu vardır; sperm üretmek ve testosteron yapmak. Dolayısıyla testisleri sağlıklı tutmak hem fiziksel yapının korunmasında hem de ileride baba olunmasında son derece önem taşır. Şimdiden bazı basit önlemlerin alınması, sonradan ortaya çıkabilecek böyle can sıkıcı sonuçlardan kaçınmak için yardımcı olacaktır. İşte testis sağlığını korumaya yönelik 4 öneri:
- Aralıklı olarak testisinizi muayene edin: Testis kanseri nadir görülen tümörlerdendir ama erken tanı konması hayat kurtarıcı olur. Henüz yayılmadan yakalanırsa, tedavi ile tamamen kurtulmak mümkündür. Bunun en basit yolu da elle kendinizin yapacağı testis muayenesidir. Ayda bir kez yapmakla testis kanseri korkusunu büyük oranda elimine edebilirsiniz. Testis muayenesi sıcak ortamda, özellikle banyo sırasında yapılmalı. Sıcakta deri gevşeyeceği için testisi hissetmek daha rahat olacaktır. Testisin yüzeyi kaygan ve pürüzsüzdür. Baş ve işaret parmakları arasında tutarak muayene edildiğinde şekil bozukluğu, yüzeyindeki düzensizlikler ya da sert nodüller anlaşılabilir. Bu sırada testisin dış yanında ele gelen yumuşak doku parçası epididime ait olup, sizi telaşlandırmasın! Şayet anormal bir oluşumdan şüphe ederseniz bir doktora gösterin.
- Testisinizi travmalardan koruyun. Bunun için vurmaya, çarpmaya kaşı dikkatli olmak gerekir. Testis içindeki kanamalar doku kaybına yol açarak ileride kısırlık nedeni olabilir. Uzun süreli bisiklet kullanımı da testisleri sıkıştırarak zamanla hasar yapabilir. Bir diğer travma kaynağı ise sıkı, dar iç çamaşır ya da pantolonlar olup, hem kan dolaşımını engelleyerek hem de ısı artımı yaparak sperm üretimini bozabilir. Mümkün olduğunca bol, pamuklu giysiler tercih edilmeli, sık alınan sıcak banyo ve saunadan kaçınılmalıdır.
- Sigarayı bırakın. Sigara dumanındaki arsenik gibi kanserojen maddelerin testis tümörü riskini artırdığı gösterilmiştir. Sigara ayrıca oksidatif stres yaratarak spermlerde DNA hasarına neden olur ki bu da kısırlığın önemli bir nedenidir. Sigarayı terk etmekle testisiniz size minnettar olacaktır.
- Beslenme alışkanlığınızda antioksidan yiyeceklere yer verin. Testisin sağlıklı çalışması için oksijen ne kadar gerekliyse, oksijen metabolitlerinin aşırı birikimi de bir o kadar zararlıdır. Oksidatif stres dediğimiz bu ortam bir yandan testisin çalışmasını bozacak derecede dokuyu tahrip ederek diğer yandan da spermlerde DNA hasarına yol açarak kısırlık nedeni olabilir. Oksijen fazlalığını dengeye getirecek antioksidanlardan zengin yiyeceklere ağırlık verilmesi bu bakımdan çok önemlidir. Sebze ve meyveler testisin en iyi dostudur. Özellikle kuru erik, kuru üzüm, yaban mersini, böğürtlen, ahududu, çilek, portakal, kiraz, lahana, ıspanak, Brüksel lahanası, brokoli, kırmızı dolmalık biber, mısır ve patlıcan antioksidanlardan zengin bazı yiyeceklerdir.
Yukarıda saydıklarımız testis sağlığını korumaya yönelik, alınması kolay bazı basit önlemlerdir. En azından bunlara dikkat ederek ileride sıkıntı yaratacak ciddi problemlerle karşılaşma riskini azaltabiliriz.
Bu yazı Fanatik Gazetesi internet sayfasında yayınlandı.
