İnfertilite nedeniyle tetkik edilen çiftlerde hekimler çoğu kez acaba spontan olarak gebe kalabilirler mi diye tereddüt içerisindedir. Bunu kesin olarak ortaya koyacak bir test ya da bulgu yoktur. İngiltere’de yapılan yeni bir çalışmada acaba postkoital test (PKT) bize bu konuda yardımcı olur mu diye geniş bir hasta grubu araştırılmıştır (Human Reproduction, Vol. 15, No. 9, 1953-1957, September 2000).
Eğer çiftler çocuk sahibi olamamışlar ve aradan da 3 yıldan daha az süre geçmiş ise, postkoital test yapılır, sonuç da pozitif gelirse, bunların % 68’i takip eden 2 yıl içerisinde kendiliğinden gebe kalabilmektedirler. Ama postkoital testin sonucu negatif gelmiş ise o zaman gebe kalma şansları %17’ye düşmektedir.
Diğer yandan, eğer infertilite süreleri 3 yıldan fazla ise, test pozitifken gebe kalabilme şansları %14, negatif iken %11 olmakta, yani arada önemli bir fark yok. Demekki bu test 3 yıldan daha az zaman geçmiş ama çocuk sahibi olamamış çiftlerde daha değerli olmakta.
Bu sonuçlar dikkate alındığında anlaşılmaktadır ki, kadında belirgin bir patoloji yoksa ve infertilite süreleri de 3 yıldan az ise, postkoital test yapılarak takip eden 2 yıl içerisinde kendiliğinden gebe kalabilme şansları ne kadardır anlaşılabilir. Eğer infertilite süresi 3 yılı geçmiş ise, bu kadar uzun zaman gebe kalamayan bir çiftte izah edilemeyen nedenler söz konusu olabileceğinden, spontan gebe kalabilme şansları da düşmektedir.
Postkoital test nedir: Normalde gebelik olabilmesi için, sperm vajinaya atıldıktan sonra servikal kanal içerisinden geçerek uterus kavitesine girmesi gerekir. İşte PKT; sperm ile servikal kanalı dolduran servikal mukus arasındaki karşılıklı etkileşimi ortaya koyar. Testin kadında ovulasyondan az önce yapılması gerekir çünkü bu dönemde servikal mukus akıcı ve boldur. Test için çiftler cinsel ilişkide bulunurlar ve bundan 6-8 saat sonra çağrılarak, kadından bir damla servikal mukus çok dikkatli bir şekilde alınır. Lam üzerinde (X400) mikroskop altında incelenir. Her alanda 10’dan fazla hareketli sperm bulunması durumunda test pozitif kabul edilir.
Test pozitif bulunursa servikal faktör normal, spermin vajende depolanması normal anlamına gelir. Ama negatif gelmesi bu kadar net sonuç vermez, çünkü negatif olmasına etkili çok sayıda faktör söz konusudur: ovulasyon zamanı iyi tayin edilmemiştir, anatomik bozukluk vardır, semen veya servikal mukusta antisperm antikorlar bulunmaktadır, sperm parametreleri bozuktur ya da koit olmamıştır.
