Teknolojideki hızlı gelişmeler kısırlık tedavisinde de ilginç uygulamaları beraberinde getirdi. Artık sperm üretimi için gerekli olan besin maddelerini doğrudan testis içerisine verebileceğiz. ACS Nano dergisinde yayınlanan bir araştırmada, çok küçük küresel nanoparçacıkların içerisine konulan proteinlerin farelerde testis içine enjekte edilmesiyle, bozulan sperm üretiminin yeniden başladığı, hatta sağlıklı yavruların dünyaya geldiği gösterildi.
Çocuk sahibi olmaya niyetlenen çiftlerin yaklaşık %15-20’si ne yazık ki bunu başaramamakta ve tedavi arayışına girmektedir. Bunların üçte birinde ise sorun çoğunlukla sperm kalitesi bozukluğu ile ilgili bulunmakta. Uygun vakalarda antioksidan ya da hormonal ilaçlardan sonuç alabiliyoruz. Kanal tıkanıklıkları ya da varikosel de mikrocerrahi tekniklerle başarıyla tedavi edilebilir. Azoospermi durumunda bile mikroTESE ile olgun sperm bulmak mümkün. Hatta yeni ROSI tekniği ile kuyruk gelişimi yetersiz hücrelerle de gebelik sağlanabilir. Şimdi ise çok daha farklı bir tedavi yöntemi ile karşılaşıyoruz; doğrudan testis içine uygulama.
Doğrudan testis içine verilerek yapılan gen tedavisi ile ilgili araştırmalar bir süredir yürütülmekte. Sperm üreten kök hücrelerde eksik ya da bozuk olan gen ifadelerinin bu yaklaşımla düzeltilebileceğini gördük. Ancak genlerin yanlış yönde çalışmaları durumunda testiste tümör gelişimi ya da çocukta anomaliler gibi istenmeyen sonuçlarla karşılaşma riski nedeniyle henüz klinik uygulamaya giremedi. Oysa gen verip bunun protein yapmasını beklemek yerine, doğrudan proteinin kendisinin testise verilmesi daha güvenilir olabilir. İşte bu çalışmalarında araştırıcılar testisin ihtiyacı olan proteinlerin testis içerisine verilebileceği yeni bir teknik geliştirdiler. Bunun için ipekte bulunan bir çeşit protein olan fibroin liflerinden yapılmış küre şeklinde nanoparçacıklar geliştirildi. Sonra bunların içerisine PIN1 adlı bir protein konularak, sperm üretimi olmayan azoospermik fare testislerine enjekte edildi. 2 ay içerisinde kürecikler erimişti. Ama proteinin etkisi çok daha uzun devam ederek testislerde yeniden sperm üretiminin başladığı görüldü. Bir süre sonra bu spermlerle yavrular da dünyaya geldi.
Şayet bu teknik insanlarda da başarılı olursa, yıllardır uygulanmakta olan yöntemlere alternatif yeni bir tedavi yaklaşımı da kazanılmış olacak. Ancak yeni uygulamaların güvenilirlik çalışmaları zaman alır, o nedenle bir beklenti içine girmek için henüz erken, bir süre daha beklememiz gerekiyor.
Bu yazı Hürriyet Aile sayfasında yayınlandı.
