Üreme sağlığı üzerinde bağırsakların ne kadar önemli rolü olduğu son yıllarda yapılan çok sayıda bilimsel çalışmada gösterildi. Bağırsaklarımızda, vücudumuzdaki hücrelerin yaklaşık 3-4 katı sayıda zararsız mikroorganizma yaşamakta. Sayıları 100 trilyonu bulan ve çoğunu bakterilerin oluşturduğu nerdeyse 2 kilo ağırlığındaki bu topluluğa biz bağırsak florası ya da mikorbiyotası diyoruz. Bunlar bağırsak duvarından zararlı, toksik maddelerin vücuda girmesine karşı güçlü bir bariyer oluştururlar. Bu sayede bağışıklık sistemimizi kuvvetlendirerek, hormonal dengeyi koruyarak, metabolizmamızı düzenleyerek bizleri tümör gelişiminden, enfeksiyonlardan, diyabet gibi çoğu metabolik hastalıklardan, hatta beyin-sinir sistemi bozukluklarından korurlar. Yakın tarihli çalışmalar bağırsaklarımızdaki mikroorganizmaların aynı zamanda testislerin çalışmasını ve sperm üretimini düzenleyici etkileri olduğunu da ortaya koydu.
Bağırsak florasındaki bozuklukların başlıca etkisi vücudun bağışıklık sistemini çökertmesinden kaynaklanır. Örneğin bacteroides, prevotella gibi zararlı bakteri sayısı arttığı zaman bağırsak duvarının bütünlüğü bozularak lipopolisakkarid ya da lipoprotein yapısında bir takım toksik moleküller vücuda sızmaya başlar. Bunların kan yoluyla testis veya epididime ulaşmalarıyla yoğun bir iltihap hücresi akını olur ve dokuda ciddi hasarlanma ortaya çıkar. Neticede sperm üretimi bozularak tahlillerde sperm sayısı azalmış, hareket ve morfolojileri bozulmuş olarak görülür. Hatta iltihap hücrelerindeki artış ortamda oksidatif stres yaratarak yüksek oranda DNA hasarına yol açar.
Bağırsak florasındaki bozukluğun şeker hastalığı gelişmesiyle de ilişkisi vardır. Dayanıklığı azalmış bağırsak duvarından sızan metabolitler insülin hormonuna karşı bir direnç yaratarak hücrelerin şekeri yakmasını engeller ve neticede kanda şeker yükselir. Benzer yolla testis hücreleri de şekeri kullanamaz hale gelir. Oysa şeker spermler için enerji kaynağıdır. Enerjiden yoksun kalma durumunda spermlerin çocuk yapma kapasiteleri de bozulur ve kısırlık riski artar. Araştırmalar, bağırsaklarda yararlı bakterilerin azaldığı olguların daha yüksek oranda kısırlık problemi ile karşılaşacaklarını göstermekte. Nitekim şeker hastalarında sperm kalitesindeki bozulmanın bir nedeninin de bağırsak florasındaki bozulma olabileceği önerilmiştir.
Bağırsaklarda bulunan bazı mikroorganizmaların testosteron ve dihidrotestosteron gibi hormonların üretimiyle de ilgisi vardır. Bu hormonlar testislerin gelişimi ve sperm yapımının sağlıklı şekilde sürdürülmesi için çok önemlidir. Testosteron düşüklüğü sperm sayısında azoospermi yapacak kadar etkili olabilir. Daha da ilginci, bağırsak florasındaki bozulmanın trimethylamine-N-oxide olarak bilinen bir enzimin artmasına yol açarak penil ereksiyon bozukluğu ve iktidarsızlığa neden olmasıdır. Bu enzimin ortamda iltihap hücrelerini artırması sonucu penis dokusu dejenere olur ve böylece sertleşme problemi ortaya çıkar.
Netice olarak, erkeğin üreme sağlığında bağırsakların önemli rolü bulunur. Bağırsak florasındaki yararlı ve zararlı mikroorganizmalar arasındaki denge bozukluğu değişik yollarla testislerde doku harabiyetine ve sperm üretiminde bozulmaya yol açan önemli bir faktör olarak görülmekte. Dolayısıyla baba adayı erkeklerin bağırsak florasını destekleyecek beslenme alışkanlıklarına özen göstermeleri kısırlık riskine karşı faydalı bir tedbir olarak akılda tutulmalı.
Bu yazı https://www.hurriyet.com.tr/aile/ sayfasında yayınlandı.
Resim: https://openclipart.org/
