Sevgili baba adayları. Azoospermi olgularında mikroTESE uygulaması 1993 yılından beri artık yaygın bir tedavi seçeneği haline geldi. Dolayısıyla tecrübelerimiz de oldukça arttı. Alınan sonuçlar ve son yıllarda bu konuda kaydedilen yeni teknikler birlikte değerlendirildiğinde, yeni bir tedavi planı oluştuğu dikkat çekmekte; “komple azoospermi tedavisi.”
Artık testislerde ameliyat ile sperm bulma hedefinin yanı sıra, menide canlı sperm çıkarma seçeneği de makul bir yaklaşım olarak görülebilir
oldu. Belki TESE ile testislerde sperm çıkması olasılığından daha fazlası, menide sperm bulmak olacaktır. Diğer bir ifade ile azoospermide primer amaç; TESE ile sperm bulmak değil, menide sperm bulmaktır diyebileceğiz. Ancak bunu kesin olarak söylemek için biraz daha tecrübeye ihtiyacımız var.
Şimdi, testisi açıp sperm bulamamışken, nasıl olur da menide canlı sperm çıkacak diye merak edebilirsiniz. Oysa bunun hiç de azımsanmayacak örnekleri var. Sonuçlar böyle umut verince, biz de bu yönde yeni bir tedavi planı geliştirdik.
TESE işlemi sadece ameliyat etmek ve sperm varsa tüp bebeğe geçmek, sperm yoksa tedaviyi kesmek değildir. Bunun bir ön tedavisi, özel ameliyat tekniği ve ameliyatta alınan dokunun inceleme neticesine göre de sonraki tedavi planlaması aşamaları vardır. Hepsi toplam 6 aylık bir süre ister. Bu süre içerisinde yapılan tetkiklerle de tedaviden nasıl bir sonuç alınacağı oldukça yüksek bir tahmin oranıyla anlaşılabilir. Bunları sırasıyla yazalım:
- Önce, en az iki kez sperm testi yaparak, gerçekten hiç sperm hücresinin çıkmadığı ortaya konulur.
- Arkasından, kanda FSH hormonuna bakılarak sorunun kanallarda bir tıkanıklıktan mı yoksa testislerde çalışma bozukluğundan mı kaynaklandığı araştırılır. FSH 5 mIU/mL’den yüksekse, sorun büyük olasılıkla testislerde çalışma bozukluğudur. 5’in altındaki değerlerde bir tıkanıklık söz konusu olabilir. Tıkanıklığın kendine göre bir takip ve tedavi planı vardır. Şimdilik bunu konuşmayacağız, biz testislerde çalışma bozukluğu olan hastaları konuşacağız. Böyle erkeklerde sıklıkla FSH yükselmiş, testisler de küçük kalmıştır.
- Her ne kadar testisler çalışmıyor olsa da, önce kısa süreli bir ilaç tedavisi ile menide az ya da çok sperm çıkıyor mu diye kontrol edilir. Gerçekten de, 2 hafta gibi kısa bir ilaç tedavisi ile menide sperm çıktığını gördük. Bu spermler üst üste toplanarak saklanır ve yeterli bir sayıya ulaşırsa hiç ameliyata gerek kalmadan tüp bebeğe geçilebilir.
- Eğer kısa süreli ilaç kullanımından sonra sperm çıkmıyorsa, o zaman mikroTESE ameliyatına sıra gelir. Dikkatli bir ameliyatla, hastaların genel olarak üçte birinde sperm bulunabilecektir. Bu spermlerle tüp bebek yapılır ve gebelik sağlanırsa, tedavi de başarıyla sonlanmış olur. Ama ya sperm çıkmazsa? Öyle ya, geri kalan %70 olguda mikroTESE ile hiç sperm bulunamamakta.
- TESE’de sperm çıkmazsa, dokular bir dizi tetkike alınır. Özellikle LIM15 ve PCNA markırları bize oldukça güvenilir bir yol gösterir. Çünkü bu markırlar yeteri kadar mevcutsa, TESE’nin ardından yapılacak 6 aylık bir tedavi ile menide bile olgun sperm çıkabilmekte. İlkinde sperm çıkmasa bile, ikinci TESE’lerde sperm bulma olasılığı, %15 ile %40 arasında değişir. Bu hiç de azımsanmayacak bir başarı!
- Diyelim yukarıda adı geçen markırlar pozitif geldi. O zaman büyük bir umutla ilaç tedavisi başlar. İlaç olarak hormonlar kullanılır. Eğer düzenli kontrolleri yapılırsa, hormon tedavisinin ciddi bir yan etkisi olmaz.
- Hormon tedavisi 6 ay sürer. Duruma göre bunu uzatmak gündeme gelebilir. Buna hasta ile karşılıklı konuşarak karar vermek en doğrusudur. Çünkü bazıları, evlat edinmek ya da sperm bankasından faydalanarak tüp bebek yapılması gibi alternatif yolları da seçmekte. Bunun da kendine göre avantaj ve dezavantajları vardır.
- Eğer şahıs tedaviye devam etmek isterse, hormona başladıktan sonraki 3. ve 6. aylarda sperm FISH boyaması ile, haploid dediğimiz sperm serisi kök hücrelerin çıkışı kontrol edilir. Hücre çıktığı görülür görülmez bunlar saklanmalı, hatta birkaç kez saklama işlemi yapılarak tüp bebek için yetecek miktarda sperm biriktirilmelidir.
- Altıncı ayın sonuna gelindiğinde, tedavinin gidişi de az çok anlaşılır hale gelmiş demektir. Ya menide sperm çıkmaya başlar ya da ne haploid ne de olgun bir hücre çıkışı elde edilemez. Ancak daha önce LIM15 ve PCNA pozitif gelmişse, genel olarak haploid hücre de çıkacak, hatta kuyruklu, olgun sperm bile görülebilecektir. Duruma göre tedaviye sperm çıkana kadar devam edilir ya da bir kez daha mikroTESE yapılabilir. Ama daha uzun bir tedaviye devam etme konusunda çok yönlü düşünmek gerekir. Çiftlerin psikolojisi, sosyal şartları, ekonomileri, tedavinin yan etkileri, yaş gibi durumlar karşılıklı değerlendirilerek bir karar vermek en doğru olanıdır.
Komple azoospermi tedavisi için şöyle bir özet yapabiliriz:
- Önce kısa süreli ilaç tedavisi
- Arkasından mikroTESE ile sperm aranması ve LIM15 ile PCNA araştırılması
- 6 ay ilaç tedavisi
- Menide haploid hücre ya da sperm çıkışının kontrol edilmesi.
Şunu unutmayın; azoosperminin tedavisinde mikroTESE tek başına bir çözüm değil, ancak tedavinin bir parçasıdır. Bunu sadece ameliyatta 
sperm çıktı ya da çıkmadı diye basite indirgeyemeyiz. Dünyanın birçok merkezinde, TESE ile sperm çıkmasa da menide sperm çıkabilmekte. Uygun ve kontrollü bir ilaç tedavisi, azoospermi tedavisinin çok önemli bir parçasıdır.
Hepinize, sağlıklı ve mutlu bir yaşam dilerim.
Resimler
http://www.dreamstime.com/
