Yaklaşmakta olduğumuz kış mevsimi ile birlikte havalardaki soğuma kendini belli etmeye başladı ve doğal olarak da kış aylarının bilinen hastalığı grip riskini beraberinde getirdi. Her ne kadar grip istirahat ve birtakım önlemlerle atlatılıyor olsa da bazen çok daha ağır seyrettiğini görüyoruz. Grip bir üst solunum yolu hastalığı olmakla birlikte diğer organlarımızda hasar yapma riski taşır. Bunlar arasında testislerde sperm kalitesini etkilemesi de bulunuyor.
Grip hastalığının etkeni influenza adlı bir virüs. Ateş, terleme, kas ve eklem ağrısı, öksürük ile seyredip etrafımızdakilere damlacık yoluyla bulaşır. Bunun bir özelliği yıllar içerisinde virüs tipindeki değişmedir. Dolayısıyla her yıl farklı bir virüsle enfekte olabiliriz. Bu nedenle de risk altındaki kişilerin her yıl değişik virüs tiplerine karşı aşı olması önerilir. Grip virüsünün testislerde sperm üretimini bozabileceği bilimsel araştırmalarda gösterildi. Burada hem virüsün doğrudan testislere ulaşması hem de hastalık sırasında yükselen ateşe bağlı sperm kalitesinde ortaya çıkan bozulma sorun olmakta.
Normalde testisler skrotum kesesi içinde vücut ısısından 3-4 derece daha düşük bir ortamda bulunur. Ancak bu sayede spermler normal canlılıklarını sürdürebilmekte. Ateş yükseldikçe sperm hareketi de bozulmaya başlar. Ateşin testislerdeki kök hücreleri etkilemesi neticesi sperm üretimi de azalır. Sperm üretimindeki azalmanın tahlillere yansıması zaman aldığı için sayıdaki düşüşü hastalık başladıktan 2-3 ay sonra görürüz. O nedenle, bugün yapılan tahlilinizde sperm sayısını düşük bulursanız bunun nedenini birkaç ay önce geçirdiğiniz grip enfeksiyonuna bağlayabilirsiniz. Şayet sorun sadece ateşe bağlı bozulma ise hastalık iyileştikten sonra önceki değerlerine geri döner. Oysa virüsün bir diğer etkisi spermlerin genetik malzemesini de bozmasıdır.
Grip geçirenler üzerinde yapılan çalışmalarda spermlerin DNA hasar oranının arttığı anlaşıldı. Neticede spermin yumurtayı dölleme kapasitesi bozulur ve canlılığını kaybeder. Özellikle yüksek ateşin 3 günden fazla sürdüğü olgularda bu etki daha belirgin olmakta. Grip virüsünün spermler üzerindeki olumsuz etkileri deneysel hayvan modellerinde de gösterilmiştir. Bir mikroorganizma testise girdiğinde, vücut bundan korunmak için ortama daha fazla lökosit çıkarır. Lökositler vücudumuzun savaşçılarıdır. Bununla birlikte çok fazla olurlarsa tam aksine dokuya zarar vermeye başlarlar. Ortama salgıladıkları moleküller diğer hücrelerin normal çalışmasını bozabilir, hatta parçalayabilir. Ağır enfeksiyonlarda kalıcı hasar bırakma riski vardır. Gerek ergenlikte geçirilen kabakulak gerekse yakın zamanda yüzleştiğimiz kovid hastalığının üreme sağlığı bakımından en önemli sonuçları da zaten testis iltihabı yaparak kısırlığa yol açma tehlikesidir. Grip için bu kadar şiddetli bir enfeksiyon görmüyoruz. Ama fark edilmeden üreme sağlığını etkileyebileceği de gerçek.
Bütün bunların yanı sıra testislerde sperm üretimi ortalama her 3 ayda bir yeniden başlar. Dolayısıyla sekel bırakmadan geçirilen bir grip enfeksiyonu sırasında bozulan sperm değerleri bir süre sonra normale dönecektir. Hastalık sırasında sperm kontrolü yaptırmanız doğru olmaz, büyük olasılıkla düşük gelecektir. Ateşli dönemlerin ardından 6 ay geçince sperm tahlili yapılması daha sağlıklı olur. O zamana kadar yeniden sağlıklı sperm üretimi başlayacağı için tahliliniz de normale dönmüş olur.
Grip virüsünün zararlarında korunmanın en basit yolu hastalığa yakalanmamaktır. Bunun için soğuk havalarda sıkı giyinmek, terli dolaşmamak, kalabalık ortamlardan uzak durmak, sık el yıkamak, elinizle yüzünüze fazla dokunmamanız, doktorunuza danışarak aşı olmanız önerilir. Ama çok daha önemlisi özellikle kalabalık ortamlarda maske kullanılmasıdır. Sadece kovid hastalığı için değil, diğer zamanlarda da maske takarak her türlü virüsün vücudumuza girmesine mani olmamız gerekir. Gribe yakalanınca istirahat, bol sıvı, sağlıklı beslenme, ateş düşürücü önlemler çoğu kez yeterli olmakta. Ama daha ağır seyretmesi durumunda fazla gecikmeden tıbbi yardım almanızda fayda var.
Bu yazı https://www.hurriyet.com.tr/aile/yazarlar/kaan-aydos/ sayfasında yayınlandı
Resim https://openclipart.org/
