Sağlıklı yaşam söz konusu olduğunda akla önce kolesterol gelir. Çünkü kanda kolesterolün yükselmesi birçok hastalık için ciddi bir tehdittir. Kolesterol özünde yağdır. Büyük kısmı karaciğerde yapılır, lökositler yani beyaz kan hücreleri içinde ve bedenimizdeki tüm hücrelerin membran yapısında bulunur. Aslında kolesterol organlarımızın normal çalışması, dolayısıyla vücut sağlığı bakımından son derece önemli bir maddedir. Güneş ışınlarından deride D vitamini yapılması kolesterol sayesinde gerçekleşir. Bunun yanı sıra testosteron, östrojen ve progesteron başta olmak üzere çoğu hormonların ana maddesi de yine kolesteroldür. O nedenle kanımızda belli miktarda kolesterolün dolaşmasını isteriz. Ne zaman ki yükselmeye başlar, o vakit tehlike sinyalleri gelir. Damar duvarında birikerek beyin, kalp, böbrek olmak üzere çoğu organda ciddi fonksiyon kaybı ortaya çıkar ve neticede felç, hafıza kaybı, yüksek tansiyon, böbrek yetmezliği gibi sağlık problemleri kendini gösterir. Kolesterol yüksekliğinin bir diğer önemi erkeğin üreme kapasitesinde sebep olduğu bozulmadır.
Erkeklerde yüksek kolesterol ile kısırlık arasında önemli bir ilişki bulunur. Sperm sayısı ve hareketliliği azalır, bozuk morfolojili sperm sayısı artar. Penisi besleyen damarlardaki daralma da sertleşmeyi engelleyerek hem cinsel ilişki düzenini bozar hem de meninin dışarı atılma gücünü azaltır. Bilimsel araştırmalar erkekte yüksek kolesterolün üreme başarısını azalttığını, eşlerini gebe bırakmada problem yaşadıklarına dikkat çekmekte. Total kolesterol yükseldikçe meni hacmi azalacak, canlı sperm sayısı anlamlı derecede düşecektir. Buna neden olarak da fazla kolesterolün kök hücrelerin sperm üretme kapasitesini engellemesi ve yumurtaya girip döllenmeyi gerçekleştirememeleri ileri sürülmekte. Yine 7 binin üzerinde erkekte yapılan bir araştırmada yaşla birlikte sperm kalitesinin bozulduğu ama kanda yağ düzeyinin artmasına paralel olarak özellikle normal şekilli sperm sayısında ciddi bir düşüş olduğu bulundu.
Yukarıda belirttiğimiz gibi, aslında kolesterol erkeklik hormonu olarak da bilinen testosteronun yapılabilmesi için gerekli bir maddedir. Bu sayede testisler normal çalışarak sperm üretimini destekleyebilir, penis normal sertleşmesini sürdürebilir. Ancak kolesterolün iki çeşidi vardır, iyi kolesterol yani düşük yoğunluklu olanı (LDL) ve kötü kolesterol yani yüksek yoğunluklu (HDL) olanı. Kötü kolesterol kanda dolaşarak damarlarda daralma yaparken, iyi kolesterol karaciğere ve dokulara girip yıkılır, böylelikle de damar sertliği gelişmesini engeller. Tahlillerde gördüğümüz total kolesterol bu ikisinin toplamıdır. Dolayısıyla sadece totale bakmamalı, önemli olan her ikisinin de belli bir denge içinde kalmalarıdır. Tahlillerde görülen bir diğer yağ ise trigliserit olup, fazla alınan kaloriler sonucu hücrelerde birikerek benzer sağlık problemlerine yol açabilir. Bunun da yükselmesini istemeyiz.
Anlaşılacağı üzere sağlıklı bir üreme için baba adaylarının kolesterolüne dikkat etmesi gerekiyor. Burada hedef, iyi kolesterol HDL’yi yüksek, kötü olan LDL’yi ise düşük tutmak olmalı. Bunun için ne yapılmalı? Öncelikle fazla kilolarınızdan kurtulun. İnsülin direnci olan ve kan şekeri yükselmeye meyilli erkeklerde bu daha da önem kazanır. Karın çevresinde biriken yağlar azaldıkça HDL’nin de yükselmeye başladığını göreceksiniz. Hazır gıdalardaki ilave şekerler ve abur-cubur atıştırmalıklar bu anlamda baş sorumlulardır. Hayvansal yağ yerine özellikle sızma zeytinyağını tercih etmek, tavuk, balık, ceviz, badem gibi omega-3 yağ asidi içeren gıdalara yönelmek, kızartma yerine ızgara ya da fırınlanmış yiyeceklere ağırlık vermek, kepekli tahıllar, meyve, sebze tüketmek faydalı olabilir. Vitamin ve mineraller ile bitkisel içerikli preparatlar da destek olabilir. Bunlara düzenli günlük egzersizler, günlük hayatın getirdiği stresle mücadele ve alkol alışkanlığını terk etmek eklenebilir. Ama kesinlikle sigaradan kurtulun.
Netice olarak, çocuk sahibi olmaya niyetleniyorsanız daha yolun başındayken sağlıklı beslenme, egzersiz ve günlük rutinlerinizi bir düzene sokmak, gerektiğinde bir uzman desteği almak daha kısa sürede hedefinize ulaşmanızı sağlayacaktır.
Bu yazı https://www.hurriyet.com.tr/aile/ sayfasında yayınlanmıştır.
Resim: https://openclipart.org/
