Prof.Dr. Kaan Aydos
Başka türlü sperm çıkışının sağlanamadığı azospermi olgularında klasik tedavi, mikro-TESE’dir. Yani testislerde ameliyat mikroskobu altında içerisinde olgun, kuyruklu sperm bulunan tüplerin çıkarılarak, laboratuvar ortamında tüp bebek için hazırlanması. Bu şekilde olguların yarıya yakınında yeterli sperm elde edilebilir. Ama asıl sorun, geri kalan başarısız olgularda nasıl bir çözüm bulunacağıdır.
Tüp bebekte sonuç alınabilecek kalitede sperm elde edebilmek için bugüne kadar değişik yöntemler ileri sürülmüştür. “Çok yönlü mikro-TESE” diye adlandırabileceğimiz uygulama ile bütün bu yöntemler bir araya getirilmekte. Özellikle, henüz tipik kuyruk gelişimini tamamlamamış erken evre sperm hücrelerinin kullanımı ile sağlıklı doğumların bildirilmesi, tedavisi güç azoospermi olgularında yeni bir umut uyandırdı.
Çok yönlü mikroTESE’nin önemli basamakları şunlardır:
- Ameliyat öncesi tedavi ile testislerin hazırlanması.
- Ayrıntılı bir mikroTESE ameliyatı
- Çıkan hücrelerin dondurulup saklanması.
- Kadından alınan yumurtanın aktive edilmesi.
- Çözünen hücreler arasından en uygun olanlarının seçilerek mikroenjeksiyon işleminin yapılması.
- Embriyo sağlığının teyit edilmesi.
- Olgun sperm bulunmaması durumunda ileriye yönelik bir tedavi planı oluşturabilmek için dokuda detaylı moleküler araştırmaların yapılması.
Azospermi olgularında mikroTESE öncesi bir süre tedavi verilmesi, spermlerin olgunluk aşamalarını tamamlamasında önemli bir basamaktır. Çok sayıda çalışma bunun başarıyı artıracağını gösterdi. Bizim tecrübelerimiz de testislerin belirli protokollere göre tedavi edilmesinin, sperm bulma şansını artırdığı yönündedir.
Yine kendi çalışmalarımız, testislerde sperm üretiminin önceden tahmin edilmesinde bazı markır belirteçlerin
önemli katkıda bulunduğunu ortaya koydu. Markırlara bakılması 2 yönden fayda sağlar: Birincisi, şayet kök hücrelerde ciddi bir yapısal eksiklik varsa, boş yere tedavi ile vakit kaybedilmesini önler; ikincisi ise mikroTESE ile sperm bulma olasılığını göstermesi. Böylelikle ameliyat için en uygun zaman da belirlenebilir.
Araştırmalarımız neticesi bazı markırların eksik olmasının, testislerde sperm bulunsa bile bunların tedavi ile ejakulata geçemeyeceğini, ancak TESE ile ayrıştırıldığında elde edilebileceğini gösterdik. Böyle olgularda doğal yolla sperm çıkmasını beklemek için uğraşmadan TESE’ye geçilmesi uygun olur. Aksine, testislerde sperm kök hücreleri sağlıklı ve yukarıda bahsettiğimiz markırlar da mevcutsa, bir süre tedavi verilmesi normal ejakulatta da sperm çıkarabilir.
Çok yönlü mikro TESE metoduna göre, TESE ile alınan doku örneklerinde öncelikle olgun, kuyruklu sperm aranır. Tüm gayretlere rağmen bu sağlanamaz ama görünüm olarak sperm serisi hücrelerin bulunduğuna karar verilirse, doku dondurulup saklanır. Saklanan dokuda yapılan genetik incelemeler olumlu gelirse, eşi de hazırlanarak tüp bebeğe geçilebilir. Olgunlaşmamış sperm hücrelerinin dondurulup-çözülmesinin yumurtada döllenme başarısını artırdığı gösterilmiştir.
Yakın zamanda Japonya’dan bildirilen çalışmalarda, içerisine sperm enjekte edilmeden önce yumurtanın elektriksel aktivasyonunun embriyo gelişimini başlattığı yönündedir. Biz de bu yönde uygulamalarımızı yapmaktayız.
Bütün bunların dışında, spermin hazırlanması sırasında uygulanan ve sağlıklı bir embriyo gelişiminde önemli rol oynayan bazı teknik ayrıntılar da işlemin başarısını artırır.
Bütün bunlardan da önemlisi, TESE işlemi sadece bir ameliyat olarak kalmamalı, sperm çıkmaması durumunda ileriye yönelik tedavi planı yapmak için de bilgi verecek incelemelerle genişletilmelidir. Amaç ameliyat olmak değil, çocuk sahibi olmaktır.
İşte, sadece sperm var ya da yok şeklinde bir sonuçla karşılaşmak yerine, TESE öncesi ön hazırlıklar yapılıp sonra ameliyata geçilmesi ve elde edilen hücrelerin yeni tekniklerle hazırlanıp mikroenjeksiyon işleminde kullanılması, sperm elde edilememesi durumunda ise ileriye yönelik bir tedavi planı çıkarılması için TESE sırasında hücre örneklerinin alınıp genetik inceleme sonucuna göre bir yorum yapılması olarak tanımlayabileceğimiz “çok yönlü mikroTESE” metodu, azoospermi tedavisinde yeni bir açılım sağlama umudu vermiştir.
