Varikosel, erkeklerin yaklaşık üçte birinde görülen bir durumdur. Testislerden kirli kanı drene eden venöz damarların yetersizliği neticesi gelişir. Venöz damarların yetersizliği iki şekilde etki gösterir. Birincisi; kirli kan geriye akarak testislerde birikir. Aynı zamanda böbreküstü bezinden gelen zararlı metabolitlerin de testislere dolmasına yol açar. Neticede sperm üretiminde ciddi bir bozulma ortaya çıkar. İkinci etkisi ise; testislerde dolaşımın bozulması ve stazın ortaya çıkmasıdır. Dolaşım bozulunca sperm üretimi için gerekli olan temiz arter kanı gelemez. Testislerde dolaşım bozulması beraberinde ısıyı da artırır. Aslında sperm üretiminin sağlıklı olması için, testislerin vücut ısısından daha düşük ısıda bulunması gerekir. Gerçekten de skrotum içinde sıcaklık, normal vücut ısısı olan 36.6-37 dereceden en az 2 derece daha düşüktür. Bütün bu faktörler neticesinde testislerde hem sperm üretimi azalır hem de spermlerin DNA içeriğinde ciddi hasarlanma ortaya çıkar. Her ne kadar bütün varikoseli olanlarda bu şekilde bir bozulma beklenmese de, en azından üçte biri etkilenir.
Varikoselin tek tedavisi cerrahidir, yani testisleri drene eden bozuk venlerin ameliyatla bağlanıp, iptal edilmesi.
Bunun yanı sıra bazı olgularda perkütan yolla ilerletilen bir katater vasıtasıyla ilgili damarların embolizasyonu ya da tıkanması da yapılmaktadır. Ancak bunlarda nüks oranları ameliyata göre daha fazla olabilmektedir. Cerrahi girişimle karşılaştırıldığında günümüzde perkütan girişimlerle varikosel tedavisinin gebelik oranlarını anlamlı derecede artırdığı henüz kanıtlanmış değildir.
Varikosel ameliyatı mikrocerrahi teknikle yapılırsa, önemli bir yan etki beklenmez. Yine de endikasyon olan olgularda ameliyat önerilmelidir. Bilimsel kılavuzlarda önerilen hasta grubu; muayenede varikoseli bulunan ve sperm parametreleri bozulmuş erkeklerdir. Ağrı, estetik kaygılar ve testiste küçülme nedeniyle de ameliyat yapılabilir, ama bu konuda önceden hastanın bilgilendirilmesi gerekir.
Bu yıl içerisinde, varikoseli olan erkeklerin tedavi edilmesinden ne derece fayda sağladıkları konusunda geniş çaplı bir araştırma yapıldı. Araştırıcılar, dünyanın değişik merkezlerinde 2012 yılına kadar ameliyat edilen hastaların sonuçlarını bildiren 28 bilimsel çalışmayı değerlendirdiler. Her yönüyle bilimsel anlamda yeterli olduğuna karar verilen 7 araştırma çalışma kapsamında değerlendirmeye alındı.
Netice olarak, muayenelerinde varikosel bulunan ve aynı zamanda sperm değerleri de bozulmuş olan erkeklerin tedavi edilmelerini takiben eşlerini gebe bırakma oranları en az dört kat artmaktaydı (OR, 4.15; %95CI, 2,31-7,45; p<0.001). Araştırıcılar çocuk sahibi olamamış erkelerde muayenede varikosel varsa ve sperm değerleri de bozulmuşsa, ilk basamak tedavi olarak varikosel ameliyatını önermekteler (Kim 2013).
Cochrane Kütüphanesi, hastalıkların tedavisinde kullanılan yöntemlerin yararlı olup olmadığını değerlendirip bir karara bağlayan, dünyanın en önde gelen kuruluşudur. Bu kuruluş geçtiğimiz yıllarda varikosel konusunda da bir araştırma yapmış ve tedavi edilenlerin %36’sında gebelik sağlandığını göstermiştir ki bu, tedavi edilmeyenlerle karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı seviyede idi (Ficarra 2006).
Benzer şekilde daha önce yapılan bir başka meta-analiz araştırmasında da 2007 yılına kadar bildirilen hasta sonuçları değerlendirildiğinde varikosel tedavisinin gebelik oranlarını 3 kata yakın artırdığı ortaya konmuştu (Marmar 2007). Daha yakınlarda yapılan değerlendirmelerde de infertil çiftler arasında varikoseli tedavi edilenlerde gebelik şanslarının 2 kart artacağı gösterildi (Baazeem 2011, Diegidio 2011). Tedavi edilen çiftlerin yaklaşık %38’i doğal yolla eşlerini gebe bırakabilmekteydi.
Bütün bu meta-analiz sonuçlarını göz önüne alan Avrupa Üroloji Derneği (EUA) 2012-13 yılında yayınladığı rehberlerinde başka yönüyle izah edilemeyen ama sperm değerleri bozulmuş ve varikoseli bulunan infertilite olgularında 2 yıl beklemelerine rağmen doğal yolla çocuk sahibi olamamışlarsa, varikosel tedavisinin gerekli olduğu önermişlerdir. Bütün bu bulgulara rağmen, daha geniş kapsamlı çalışmalara ihtiyaç olduğu da unutulmamalıdır.
Bizim görüşümüz de; klinik muayenede varikoseli bulunan ve sperm değerleri bozulmuş erkelerin ameliyat edilmeleri yönündedir. Sperm DNA hasarı ve kromozom bozuklukları gibi daha yeni endikasyonlarda da varikoselin tedavi edilmesi yönünde araştırmalar yapılmaktadır.
Kaynaklar
Baazeem A, Belzile E, Ciampi A, Dohle G, Jarvi K, Salonia A, et al. Varicocele and male factor infertility treatment: a new meta-analysis and review of the role of varicocele repair. Eur Urol. 2011;60:796–808.
Diegidio P, Jhaveri JK, Ghannam S, Pinkhasov R, Shabsigh R, Fisch H. Review of current varicocelectomy techniques and their outcomes. BJU Int. 2011;108:1157–1172.
Ficarra V, Cerruto MA, Liguori G, Mazzoni G, Minucci S, Tracia A, et al. Treatment of varicocele in subfertile men: the Cochrane review: a contrary opinion. Eur Urol. 2006;49:258–263.
Kim KH, Lee JY, Kang DH, Lee H, Seo JT, Cho KS. Impact of surgical varicocele repair on pregnancy rate in subfertile men with clinical varicocele and impaired semen quality: a meta-analysis of randomized clinical trials. Korean J Urol. 2013 Oct;54(10):703-9.
Marmar JL, Agarwal A, Prabakaran S, Agarwal R, Short RA, Benoff S, et al. Reassessing the value of varicocelectomy as a treatment for male subfertility with a new meta-analysis. Fertil Steril. 2007;88:639–648.
